To e-Laborate homepage   Login   Huygens Instituut
English > Carolingian scholarship and Martianus Capella > Manuscript photos and edition > Leiden Vossianus Latinus Folio 48 > Book 7 Arithmetica >

Folio 67v

Show printer-friendly view Print View          
137
Annotation on "prorsum"


prorsum i. ante
 
Annotation on "Sursum. deorsumque"


Sursum. deorsumque Rectum motum dicit qui senario numero continetur
 
Annotation on "Nam ille aeternus quidam motus"


Nam ille aeternus quidam motus quidquid sine errorem in se ipsum revertitur aeternum est
 
Annotation on "circuli"


circuli mundi. linearis non est eternus quia certa ratione non redit in se ipsum. n rt_ {Nam rectus} motus non est eternus sed circuli motus est eternus
 
Annotation on "hic autem numerus"


hic autem numerus s. senarius. DE EXADE
 
Annotation on "Veneri"


Veneri Afrodite dicitur Venus
 
Annotation on "hic autem numerus Veneri est attributus"


hic autem numerus Veneri est attributus Pallas in significatione uirginitatis, Venus in significatione nuptiali.
 
Annotation on "Nam ille aeternus quidam motus est circuli"


Nam ille aeternus quidam motus est circuli Aeternitatem dicimus duobus modis. Uno quo ipsum Deum non solum aeternum sed etiam ipsum esse intellegimus. ac per hoc solus deus aeternus est qui non ab alio accepit sed a se ipso ut aeternus sit. Altero vero quo creaturas a deo factas aeternas dicimus esse. cum non per se sed per creatorem suum manere possunt. ideo quia omnia quae a deo creata sunt perire non possunt. sed gubernatione illa aeternaliter continentur. quodammodo aeterna esse possunt dum se per amministratione creatoris continentur. {J-YG: Cela semble être le thème de l'âme qui se meut par elle-même, autokinètos, et qui donc est éternelle, cf. la fin du deuxième livre du Commentaire au Songe de Scipion par Macrobe. Au lieu de animum… ipsum… aeternum…, on aurait préféré dans cette glose animam… ipsam aeternam…, mais il n'est pas impossible que le texte d'origine ait porté ces mots, et que la légère corruption des a en u ne soit due qu'à notre copiste}
 
Annotation on "commixtione"


commixtione compositione i. maris et femine hoc est ermafroditus
 
Annotation on "quae femina paritate"


quae femina paritate propter paraitatem
 
Annotation on "sexis"


sexis accusativus. i. vi sexis uniforme nomen est
 
Annotation on "figura quadrati"


figura quadrati i. cubi numeri
 
Annotation on "sex superficies"


sex superficies i. ante et retro et cetera
 
Annotation on "vi"


vi spatia
 
Annotation on "v toni"


v toni Duo ex diatessaron tres ex diapente. Emitonium ex diapente et emitonium ex diatessaron fiunt vi.
 
Annotation on "duo emitonia"


duo emitonia {signe, but cannot find corresponding gloss}
 
Annotation on "Idem"


Idem i. senarius numerus
 
Annotation on "dyadem"


dyadem i. binarium
 
Annotation on "collatus"


collatus multiplicatus
 
Annotation on "duos numeros."


duos numeros. i. sonarium {sic, lege senarium} et duodenarium
 
Annotation on "totius armoniae toni sunt vi"


totius armoniae toni sunt vi sex sunt simfonie
 
Annotation on "Idem per primum motum hoc est dyadem collatus xii facit"


Idem per primum motum hoc est dyadem collatus xii facit Radix seorsum. ii. vi. vii. viii. xii. 
 
Annotation on "musica ratione"


musica ratione sicut medietas arihtmeticae deputatur novenario inter medio musicae i. novenario deprehenditur.
 
Annotation on "censetur"


censetur nominatur
 
Annotation on "quod numerus superat senarium"


quod numerus superat senarium quando maximus numerus superat medium eodem numero quo medius superat minimum. ut sunt tres termini i. numeri vi. viii. {sic, lege viiii.} xii. vividesne quod duodenarius novenarium ternario superat numero. et idem novenarius senarium eodem numero transgreditur. Eodem ergo numero maximus i. duodenarius superat medium i. novenarium. quo ipse medius transcendit minimum i. senarium. In quibuscumque ergo numeris sibi invicem proportionaliter coniunctis hanc collationem inveneris mox tibi medietatem arithmeticam arisisse videbis.
 
Annotation on "viii"


viii octonarius
 
Annotation on "musica ratione"


musica ratione Si medietatem musicae invenire desideras pone tres terminos. verbi causa vi. viii. xii. In quibus maximum numerum eadem parte sui. i. media superare medium qua parte minimi {sic, lege minimus} superatur a medio. Duodenarius namque numerus tertia sui parte i. quaternario superat octonarium. octonarius vero minimum i. senarium tertia parte ipsius senarii quae est in duobus exsuperat. musica ergo medietas est quando in tribus terminis eadem maxima parte superatur medius. qua parte minimus superatur a medio. {J-YG: la phrase est elliptique, il faut comprendre "le moyen est surpassé par le grand terme d'une fraction de ce grand terme qui est identique a la fraction du petit terme dont le moyen surpasse ce petit terme". Cette expression elliptique paraît être la même que chez Isidore, Étym. 3, 8, 3: secundum musicam ita: qua parte superat medius primum, eadem parte superatur medius ab extremo. Boèce, Arithm. 2, 47, 6, avait l'expression complète: (le moyen terme) "eadem parte minoris minorem superat qua parte maioris a maiore superatur".}
 
Annotation on "xii"


xii duodecim. i. totum predictum est
 
Annotation on "quod geometrica"


quod geometrica sicut arihtmetica et musica ratione.
 
Annotation on "geometrica"


geometrica Geometriae autem medietas similis invenitur quod quattuor numeris proportionaliter ordinatis. i. numerus ex multiplicatione duorum mediorum inter se invicem nascitur, qui ex multiplicatione duorum extremorum similiter per se invicem nascetur; ut sunt vi. viii. viiii. xii: multiplicationem {sic, lege multiplica novem} per octo, vel octo per novem: nascentur inde lxxii.; itidem age de extremis numeris, i. multiplica senarium duodecies aut duodecim sexies: eundem invenies numerum, i. lxxii. Haec est ergo, ut praediximus, medietas geometrie quando ex multiplicatione duorum mediorum inter se et duorum extremorum per se idem numerus exurgit {lege exsurgit}: vi. viii. viiii. xii. lxxii. {J-YG: "La médiété géométrique se révèle identique à la série de quatre nombres proportionnels; le nombre produit par la multiplication des deux moyens entre eux est le même que celui qui sera produit par la multiplication semblable des deux extrêmes entre eux; exemple: 6, 8, 9, 12: multiplie neuf par huit, ou huit par neuf: cela donnera 72; fais de la même façon avec les nombres extrêmes, c'est-à-dire multiplie six par douze ou douze par six: tu trouveras le même nombre, c'est-à-dire 72. Telle est donc, comme nous l'avons dit ci-dessus, la médiété géométrique, quand la multiplication des deux moyens entre eux et celle des deux extrêmes entre eux produit le même nombre: avec 6, 8, 9, 12, le nombre 72."}
 
Annotation on "geometrica"


geometrica cromatica i. colorabili medietate confertur
 
Annotation on "collationem"


collationem i. multiplicationem
 
Annotation on "Nam"


Nam s. collatio
 
Annotation on "componuntur"


componuntur comparantur
 
Annotation on "tries"


tries xxx.
DIPONDIUS II

 
Annotation on "dipondius"


dipondius ii.
 
Annotation on "Item"


Item similiter
 
Annotation on "dipondius"


dipondius pundium. dicebant antiqui unam unciam
 
Annotation on "facit"


facit numerus
 
Annotation on "dc"


dc sescentos
 
Annotation on "xii"


xii duodecies
 
Annotation on "octingentos"


octingentos s. lxx (sic, lege dccc.}
 
Annotation on "reddunt numeros"


reddunt numeros {signe, but cannot find corresponding gloss}
 
Annotation on "armonia"


armonia consonantias vocum
 
Annotation on "quippe vi. ad xii"


quippe vi. ad xii in arihtmetica dupla est proportio
 
Annotation on "dyapason"


dyapason totam armoniam in hoc loco diapason simphoniam vocat nec sine ratione. plenitudo enim musice in diapason continetur. quia ex diatessaron et diapente componitur. quae sunt elimenta totius armonie i. in diapason hoc est dualitate. quia dualis numerus ad venerem pertinet.
 
Annotation on "sex ad novem"


sex ad novem sescupla in ariht.
 
Annotation on "emilios"


emilios semis totum
 
Annotation on "sex ad octo"


sex ad octo tripla
 
Annotation on "epytritos"


epytritos sesquitertia proportio. nominativus graecus
 
Annotation on "Ar- moniae"


Ar- moniae genitivus
 
Annotation on "maior"


maior auctor princeps
 
Annotation on "perhibetur"


perhibetur dicitur
 
Annotation on "solido"


solido quaternario
 
Annotation on "dimetitur"


dimetitur mensurat
 
Annotation on "quater"


quater uniforme nomen
 
Annotation on "naturae"


naturae s. numerus
 
Annotation on "sine feturarum contagione"


sine feturarum contagione lesione. sine violatione castitatis

 
Annotation on "exas"


exas nihil intra denarium generat sed generat p {sic} post denarium
 
Annotation on "per"


per valde
 
Annotation on "perhibetur"


perhibetur dicitur
 
Annotation on "sed quod nascitur"


sed quod nascitur s. a nullo eptas nisi copulatione
 
Annotation on "hic Minerva"


hic Minerva quia minerva ex cerebro iovis nata
 
Annotation on "virago"


virago virago fortis
 
Annotation on "corniculata"


corniculata cum secunda est
 
Annotation on "menoidem"


menoidem prima forma lunae
 
Annotation on "medilunia"


medilunia medilunium vel mediata speties lunae i. nonam vocant
 
Annotation on "quam dyatomenoy- den"


quam dyatomenoy- den s. est quando est octava. s. greci vocatur
 
Annotation on "amphicyrtos"


amphicyrtos circum circa hoc est xiii maior viii
 
Annotation on "medilunia"


medilunia Mene luna Nois nova idos forma menois quasi prima forma nove lune
 
Annotation on "qui numerus"


qui numerus RQ DE EPTADE. In septenario numero totius creaturae ordcontinetur.
 
Annotation on "quid est omnium na- tura nonne huic probatur numero deservire?"


quid est omnium na- tura nonne huic probatur numero deservire? Universitas omnium creaturarum per septenarium numerum significatur quod et nos cogimus {cogimur?} fateri per septenarium secundum eptas neutrum horum facit nec gignit nec gignitur collatione quidem que gignitur non multiplicatione
 
Annotation on "tres formas"


tres formas prima forma cornicularis ut est quarta. secunda media ut est viii. tertia amficurta ut est xii. quarta plena sicut in xv. quinta iterum amficursita {sic} sicut est xviii. vi media ut est xxii. septima cornicularis ut est xxviii.
 
Annotation on "hic numerus"


hic numerus septenarius
 
Annotation on "lumina"


lumina s. lune i. potestates ipsius lune
 
Annotation on "xx.octo"


xx.octo quibus circulus solaris
 
Annotation on "circuli"


circuli planetarum
 
Annotation on "et tot planetae"


et tot planetae i. septem viii
 
Annotation on "transfusiones"


transfusiones procreationes
 
Annotation on "transfusiones elementorum"


transfusiones elementorum ENHnum {??} s. ex nihilo in nihilum ad nihilum nil posse reverti
 
Annotation on "ignis"


ignis s. nascitur
 
Annotation on "incomprehensam"


incomprehensam invisibilem
 
Annotation on "iam"


iam modo
 
Annotation on "non poterit perveniri"


non poterit perveniri i. nulla tranfusia {lege transfusio?} poterit fieri
 
Annotation on "quid est omnium"


quid est omnium interrogative
 
Annotation on "numero"


numero i. septenario
 
Annotation on "principio"


principio in primis
 
Annotation on "septimani"


septimani i. septimi mensis
 
Annotation on "absolutum"


absolutum vivificatum
 
Annotation on "dimit- tunt"


dimit- tunt quia vii. mensibus perficitur
 
Annotation on "nares"


nares i. ii
 
Annotation on "emergunt"


emergunt exurgunt
 
Annotation on "secunda eb- domadas"


secunda eb- domadas i. xiiii annis. secundum etta {sic, lege aetas?} a septima a {sic, lege a septimo anno?} usque ad xvm
 
Annotation on "Tercia"


Tercia ebdomas aetas i. xxi annus
 
Annotation on "quarta"


quarta aetate. xxviii. ano {sic, lege anno}
 
Annotation on "quod"


eo quod
 
Annotation on "sexis"


sexis ex his {sic, lege sexis?} uniforme. uniforme nomen est. per omnes casus sic declinatur.
 
Annotation on "dipondius"


dipondius proprium est geometriae {lege geometricae} ut quod nascitur ab extremis, hoc etiam est {<}a{>} mediis. Pondium dicebatur apud antiquos unus assis, i. uncia; inde dicitur dipondius quasi duo asses. vi. Lxxii. cccc.xxx.ii.; viii. Lxxii. D.Lxxvi.; viiii. Lxxii. DC.xLviii.; xii. Lxxii. D.ccc.Lxxiiii.  {J-YG: "C'est le propre de la médiété géométrique que le produit des extrêmes est égal au produit des moyens. Les anciens disaient 'pondium' pour un as, c'est-à-dire une once [ce qui est faux, parce que lónce vaut le douzième de lás; un 'as' nést pas une "once"]; c'est pourquoi 'dipondius' veut dire 'deux as'. 6 fois 72 font 432; 8 fois 72 font 576; 9 fois 72 font 648; 12 fois 72 font 864."}
 
Annotation on "hic primus numerus. id est senarius armonia ostenditur genuisse."


hic primus numerus. id est senarius armonia ostenditur genuisse. iulius serianus isidorus. Dixerunt quidam philosoforum antiquos viii. cordas habuisse in quibus vii. spatia continebantur. que vii. spatia sex tonos habere. de quibus spatiis facile est disputare. de tonis vero in omni filosofia profundissimum in quo consonuit pithagoras. tonus est spatium cum legitima quantitate.
 
Annotation on "Quid autem te"


Quid autem te quid de te laudis dicam
 
Annotation on "Minerva"


Minerva Minerva in significatione vere sapientie ponitur an illo progenita sed quia pallas gigantem interfecit quamvis in forma feminae tamen aliquid viriliter egit. idcirco ex masculinis numeris dicitur constare.
 
Annotation on "menoidem"


menoidem A prima usque ad sextam vocatur menois. a vi. usque ad viii. non servat nomen.
 
Annotation on "dyatomenoy- den"


dyatomenoy- den diato o menois vocatur a xxii. usque ad xxvi. ab hinc cornicularis. Dimidia sectio tomos enim sectio. si autem legamus diatomenoidem erit sensus dimidia forma lunae.
 
Annotation on "armoniae"


armoniae i. diapason
 
Annotation on "ignis"


ignis dixerunt philosofi omne corpus ex quatuor elementis compositum; in nihilum non posse resolui, sed in propriam naturam elementorum.
 
Annotation on "unus"


unus i. novenarius
 
Annotation on "ex eo nomine regulaque"


ex eo nomine regulaque ex regule {sic, lege regula} arihtmeticae
 
Annotation on "pleroselenos"


pleroselenos vel panselenos
 
Annotation on "pleroselenos"


pleroselenos Duobus modus {dicitur? J-YG} apud Grecos: panselenos, id est omnilunium, et pleroselenos, id est plenilunium, a prima usque ad xvi.mam corniculata
 
Annotation on "incrementa"


incrementa augmenta
 


Last modified: 10-06-2010 12:05